Getroffene

Een steunpunt voor Getroffene van Ongewenste omgangsvormen

Bij The Power of Advice begrijpen we dat ongewenste omgangsvormen ernstige gevolgen kunnen hebben voor individuen, zowel persoonlijk als professioneel. Daarom hebben wij deze pagina gecreëerd als bron van informatie.

Lees hieronder meer.

Uw Gids voor Integriteit en Misstanden

Bij The Power of Advice geloven we in de kracht van integriteit en ethiek als de bouwstenen van een gezonde en verantwoordelijke organisatie. Deze pagina is gewijd aan het bieden van waardevolle informatie over integriteit, evenals het aanpakken van vermoedens van misstanden of integriteitschendingen.

Lees hieronder meer informatie.

Ongewenste omgangsvormen (PSA) op werkvloer

Er is sprake van ‘ongewenste omgangsvormen’ als jij wordt benaderd op een manier die jij niet als prettig ervaart en niet hoort bij een gewone collegiale relatie. Denk aan: bedreiging, geweld, stalking, agressie, discriminatie en (seksuele) intimidatie. Ook roddelen, pesten en het verspreiden van geruchten zijn ongewenste omgangsvormen. Wat ongewenst gedrag is, verschilt per persoon: wat de ene collega een grap vindt, kan voor een andere collega veel te ver gaan.

Word jij geconfronteerd met ongewenste omgangsvormen op jouw werk? Spreek jouw collega hier dan op aan en laat duidelijk blijken dat jij er niet van gediend bent. Niet iedereen durft dat en als jij dat niet durft is het helemaal niet erg. De eerste belangrijke stap heb je al genomen door meer informatie te zoeken.

Lees hieronder meer…

Vermoeden van een integriteitschending op de werkvloer

Definitie van integriteit: integriteit is een eigenschap van een persoon die eerlijk, oprecht en betrouwbaar is. Een integer persoon liegt niet, houdt woord, heeft geen verborgen agenda en is niet omkoopbaar. Integriteit betekent ook dat iemand vasthoudt aan zijn of haar normen en waarden, ook als die onder druk staan van buitenaf.

Er is sprake van een integriteitsschending als een medewerker in strijd met de voorschriften van een organisatie handelt of op andere wijze de normen en waarden niet naleeft.

Er zijn verschillende mogelijkheden voor het melden van integriteitsschendingen: interne of externe route.

Lees hieronder meer…

Vermoeden van een misstand op de werkvloer

In jouw werk kun jij tegen situaties aanlopen waarvan jij denkt dat dit een misstand is. Bij een misstand is het maatschappelijk belang in het geding. Bijvoorbeeld als er gevaar is voor de volksgezondheid of de veiligheid van personen, of als er een risico is van aantasting van het milieu. Of als het goed functioneren van de overheid in gevaar komt door een onbehoorlijke wijze van handelen of nalaten. Deze (vermoedens van) misstanden binnen jouw organisatie of bij een andere organisatie kun jij melden. Dit wordt ‘klokkenluiden’ genoemd.

Op 21 januari 2023 is de Wet bescherming klokkenluiders aangenomen in de Eerste kamer. Op 18 februari 2023 is de Wet Huis voor klokkenluiders gewijzigd naar de Wet bescherming klokkenluiders.

Lees hieronder meer…

Voorbeelden

Werkdruk

Ongeveer 1 op de 3 werknemers heeft last van werkdruk. Een te hoge werkdruk kan leiden tot werkstress en kan negatieve gevolgen hebben voor je gezondheid. We spreken van werkdruk wanneer de balans tussen de werkbelasting en de belastbaarheid van de werknemer is verstoord. Wanneer je als werknemer langdurig te maken hebt met hoge werkdruk ervaar je niet alleen een hoge mate van stress, maar kun je ook gedemotiveerd raken om je taken uit te voeren.
Meer informatie

Pesten

Onder pesten wordt verstaan alle vormen van intimiderend gedrag met een structureel karakter. Dit kan van een of meerdere werknemers gericht zijn tegen een werknemer of een groep van werknemers die zich niet kan of kunnen verdedigen tegen dit gedrag. Een belangrijk element aangaande pesten op het werk is de herhaling van die gedraging in de tijd. Het gaat dus niet om eenmalige gedraging. Dit gedrag kan zich op verschillende manieren uiten: woorden, gebaren. handelingen of bedreigingen.
Meer informatie

Agressie en geweld

Jaarlijks krijgt bijna 2 miljoen Nederlanders te maken met agressie en geweld op de werkvloer. Dat is een schrikbarend hoge aantal. Sommige sectoren, zoals gezondheidszorg, horeca en detailhandel, hebben een hoger risico op agressie en geweld vanwege directe interacties met klanten of patiënten. Volgens de Arbowet heeft je werkgever verplichting om zorg te dragen voor een veilige werkplek.
Meer informatie

Diefstal

Diefstal is een misdrijf dat bestaat uit het op onrechtmatige wijze eigenhandig in bezit nemen van andermans eigendom. Diefstal is strafbaar. Denk daarbij bijvoorbeeld aan stelen van een laptop uit het magazijn of printpapier meenemen naar huis.

Discriminatie

In artikel 1 van de Grondwet staat dat iedereen in Nederland in gelijke gevallen gelijk wordt behandeld. Discriminatie betekent dat er onterecht verschil tussen mensen wordt gemaakt. Ofwel mensen anders behandelen, achterstellen of uitsluiten op basis van (persoonlijke) kenmerken. Discriminatie is strafbaar! Een klacht kun je indienen bij het College voor de Rechten van de Mens.
Meer informatie

Corruptie en omkoping

Corruptie is het politieke, sociale of economische verschijnsel waarbij iemand zijn machtspositie misbruikt om zichzelf of anderen ongeoorloofde gunsten te verlenen. Corruptie gaat vaak samen met andere strafbare feiten, zoals witwassen, valsheid in geschrifte en deelname aan een criminele organisatie. Omkoping is een misdrijf waarbij twee partijen betrokken zijn (de omkoper en degene die omgekocht wordt). De omkoper kan een persoon. maar ook een bedrijf zijn.
Meer informatie

Posttraumatisch stressstoornis (PTSS)

Langdurige stress op het werk kan ernstige gevolgen hebben voor de fysieke en mentale gezondheid van een persoon, en het kan in sommige gevallen leiden tot het ontwikkelen van Posttraumatische Stressstoornis (PTSS) of symptomen die vergelijkbaar zijn met PTSS. De persoon werkt dan dagelijks in een staat van verhoogde waakzaamheid. Dat houdt zijn adrenalineniveau op een te hoog niveau. De persoon gaat vermijdingsgedrag vertonen en reageert soms fobisch. Uiteindelijk is de stress ziekmakend en is er kans op langdurig ziekteverzuim.
Meer informatie

(Seksuele) intimidatie

Seksuele intimidatie is het maken van opmerkingen, gebaren of handelingen met een seksueel karakter die het slachtoffer ongewenst vindt. Denk aan: ongewenst vastgepakt, aangerand, seksueel getinte opmerking of berichten of verkracht worden. Wat hierin telt is dat het gedrag van de klager ongewenst is. Volgens een onderzoek van FNV krijgt 1 op de 3 vrouwen tijdens haar werk carrière ongewenst seksueel getinte aandacht.
Meer informatie

Vraag & Antwoord

Zoals hierboven al beschreven is er sprake van ‘ongewenste omgangsvormen’ als jij wordt benaderd op een manier die jij niet als prettig ervaart en niet hoort bij een gewone collegiale relatie. Het is dus alles in de omgang op de werkvloer, onderlinge communicatie en de wijze van leidinggeven, dat als ongewenst of kwetsend wordt ervaren en tot doel of gevolg heeft dat jij zich niet langer veilig voelt op de werkplek.

De meest voorkomende vormen van ongewenste omgangsvormen (oftewel psychosociale arbeidsbelasting):

  • (seksuele) intimidatie
  • stalking 
  • pesten (negeren, ongewenste grapjes maken, achter de rug om praten, roddelen, geruchten verspreiden negeren etc.)
  • agressie en geweld
  • werkdruk
  • discriminatie

Het is dus alle grensoverschrijdende gedrag dat er voor zorgt dat jij je niet veilig voelt op je werkplek. Niet alle vormen zijn direct en duidelijk te merken.

Spreek je collega aan op zijn gedrag en geef het duidelijk aan dat jij het niet als prettig ervaart. Mocht je deze stap niet durven nemen kan je een gesprek aangaan met je leidinggevend. Vanuit de Arbowet is het geregeld dat elke werkgever alles aan moet doen om een veilige werkplek te creëren voor iedereen. Als je dat liever niet doet ga het gesprek aan met de aangestelde vertrouwenspersoon in het bedrijf. Deze kan je begeleiden en ondersteunen bij jou casus.

Als je slachtoffer bent geworden van ongewenste omgangsvormen kan je bij volgende instanties terecht voor advies en hulp:

  • Slachtofferhulp Nederland
  • Centrum Seksueel Geweld 
  • College voor de Rechten van de Mens
  • Veilig Thuis
  • Uw huisarts

De vertrouwenspersoon is de eerste schakel tussen de klager/melder en de organisatie. Een vertrouwenspersoon levert een bijdrage aan een (sociaal) veilige en integere (werk)omgeving voor iedere werknemer.

Werknemers kunnen bij een vertrouwenspersoon terecht als zij worden geconfronteerd met situaties waarin zij ongewenst gedrag ervaren of getuige zijn van integriteitskwesties.

Een vertrouwenspersoon biedt een luisterende oor en een vertrouwelijke omgeving aan de werknemers. Opvang, begeleiding en het meedenken over de oplossing zijn daarbij het doel. De vertrouwenspersoon begeleidt de medewerker bij elke stap die de medewerker wil zetten in een organisatie, van niets doen tot een klachtenprocedure en alles wat daartussen ligt. De werknemer blijft te allen tijde zelf verantwoordelijk voor de keuzes die er gemaakt worden voor het oplossen van de casus. De werknemer houdt dus zelf de regie. Daarna verleent de vertrouwenspersoon de nazorg.

Loopt dus niet te lang met je casus maar stapt binnen bij een vertrouwenspersoon. Jij bent de slachtoffer en niet de dader. 

De Arbowet verplicht iedere werkgever om een Arbobeleid te voeren dat zo veel mogelijk gericht is op optimale arbeidsomstandigheden. In artikel 5 van de Arbowet is het opstellen van de RI&E opgenomen met daarin algemene verplichtingen voor het opstellen ervan:

– Inventarisatie van de aanwezige gevaren en van de al genomen risicobeperkende maatregelen op het gebied van veiligheid en gezondheid.

– Inventarisatie van de aanwezige gevaren voor werknemers die behoren tot de bijzondere categorieën, bijvoorbeeld zwangere vrouwen, jeugdigen, ouderen en gedeeltelijk arbeidsgeschikten.

– Beoordeling en prioritering van de risico’s bijvoorbeeld aan de hand van kleuren: rood, oranje en groen.

– Plan van aanpak waarin is vastgesteld welke maatregelen wanneer genomen zullen worden.

– Aandacht voor de toegang van werknemers tot een preventiemedewerker of Arbodeskundige.

Werknemers hebben het recht om de RI&E in te zien. In RI&E staat dus ook hoe bedrijf omgaat met ongewenste omgangsvormen

De klager houdt de regie en maakt de keuzes.

Informele route:

  • Klager doet niets
  • Klager gaat gesprek aan met dader
  • Klager gaat gesprek aan met ondersteuning van vertrouwenspersoon
  • Klager zoekt contact met andere klagers
  • Informele bemiddeling door derde
  • Bemiddeling door leidinggevende
  • Teamgesprek

Formele route:

  • Professionele mediator
  • Klager stapt naar de OR, HR, PVT
  • Klager dient een klacht in bij de klachtencommissie

Integriteitsschendingen zijn incidenten waarbij personen de normen en waarden van de organisatie schenden en zich dus niet houden aan algemeen geldende gedragsregels en beleid.

Je kan de schendingen van integriteit (EU-richtlijn) onderscheiden in vier gebieden:

  • onregelmatigheden: fouten in de uitvoering, de structuren of de procedures die zo ernstig zijn dat ze de verantwoordelijkheid van de directe leidinggevende overstijgen. Voorbeeld: nieuwe procedure om geld te besparen maar dat het eindproduct van minder kwaliteit is: er wordt lijm gemengd met goedkopere grondstoffen maar de lijm laat al naar enkele maanden los waardoor er claims kunnen ontstaan en klanten ontevreden kunnen worden.
  • integriteitsschendingen: incidenten waarbij personen de normen en waarden van een organisatie schenden en zich dus niet houden aan de gedragscode waarin deze normen en waarden vastliggen. Het verschil met misstanden is dat bij integriteitsschendingen het maatschappelijk belang (nog) niet in het geding is. Denk hierbij aan pesten, seksuele intimidatie en agressie of geweld.
  • misstanden: hierbij is maatschappelijk belang in het geding. Dat houdt in dat de vermoede misstand meerdere personen aangaat, een structureel karakter en ernstige gevolgen heeft. Er moet sprake zijn van een of meer van de volgende situatie: overtreding van de wet, gevaar voor de volksgezondheid, gevaar voor de veiligheid van personen, gevaar voor de aantasting van het milieu, gevaar voor het goed functioneren van de organisatie als gevolg van onbehoorlijk handelen of nalaten.
  • EU-schendingen: inbreuk op het Unierecht; een handeling of nalatigheid die: onrechtmatig is en betrekking heeft op Unie Handelingen en beleidsterreinen die binnen het artikel 2 van de richtlijn bedoelde materiële toepassingsgebied vallen, of; het doel of de toepassing ondermijnt van de regels in de Unie Handelingen en beleidsterreinen die binnen het in artikel 2 van de richtlijn bedoelde materiële toepassingsgebied vallen.
  • Diefstal 
  • Verduistering 
  • Fraude
  • Corruptie en omkoping 
  • Lekken en misbruik van informatie
  • Valsheid in geschrifte
  • Ongeoorloofde financiële belangen
  • Ongeoorloofde nevenactiviteiten
  • Favoritisme/cliëntelisme (vriendjes politiek)
  • Misbruik van bevoegdheden

De meeste mensen hebben moeite met het melden of bespreekbaar maken van integriteitsschendingen. Zij hopen dat het wel ophoudt of dat er een ander wat van zegt. De een kan (door omstandigheden) niet of durft het niet, een ander vindt het ‘zijn taak’ niet, de ander heeft moeite om iets aan te pakken, en weer de ander houdt niet van klikken/verraden.

Er zijn verschillende toezichthouders voor integriteitsschendingen:

  • Autoriteit Consument & Markt (ACM)
  • Autoriteit persoonsgegevens (AP)
  • De Nederlandse Bank (DNB)
  • Autoriteit Financiële markten (AFM)
  • Inspectie gezondheidszorg en Jeugd (IGJ)
  • Nederlandse zorgautoriteit (Nza)
  • Autoriteit Nucleaire Veiligheid en Stralingsbescherming (ANVS)
  • Huis voor Klokkenluiders (HvK)

Het Huis voor klokkenluiders heeft een afdeling voor advies. Tel. 088 1331 030.

De primaire rol van de vertrouwenspersoon ligt in de opvang en begeleiding van werknemers die casussen met betrekking tot integriteit (hebben) ervaren.

De vertrouwenspersoon functioneert autonoom zonder last of ruggenspraak. 

Een klokkenluidersregeling moet minimaal de volgende informatie bevatten: wat er door wie en waar gemeld kan worden, dat een (potentiële) melder in vertrouwen een adviseur kan raadplegen en beschermd is tegen benadeling, en dat de werkgever vertrouwelijk omgaat met een melding.

De nieuwe regelgeving bevat een aantal wijzigingen. De belangrijkste zijn:

  • zowel de melder als degene die de melder bijstaat is beschermd tegen benadeling. Is sprake van een melding en benadeling, dan moet de werkgever aantonen dat hiertussen geen verband bestaat;
  • intern melden is in de nieuwe wet niet langer verplicht. Iemand kan dus ook direct extern melden;
  • melding kan niet alleen worden gedaan van een vermoeden van een misstand, maar ook van mogelijke inbreuken op EU-recht. Hierbij kan bijvoorbeeld worden gedacht aan productveiligheid, bescherming van het milieu en van persoonsgegevens;
  • bij een interne melding moet binnen 7 dagen een ontvangstbevestiging volgen, en informatie over de vervolgstappen binnen 3 maanden van de ontvangstbevestiging;
  • er gelden strengere eisen aan de interne meldprocedure. Zo moet een melding schriftelijk of mondeling kunnen worden gedaan en geregistreerd worden.

Op onderstaande website kan je alles nalezen over Wet bescherming klokkenluiders:

Home | Wet bescherming klokkenluiders

De routes voor integriteitsschendingen wijken af van de routes bij ongewenste omgangsvormen. Het principe dat de melder de regie houdt gaat maar gedeeltelijk op.

Informele route:

  • Melder wil na sparren niet melden
  • Gesprek melder met vermeende schender
  • Melders met elkaar in contact brengen

Interne formele route:

  • Melden bij het interne meldkanaal
  • OR/PVT informeren

Externe formele route:

  • Extern melden bij specifieke toezichthouders
  • Aangifte politie
  • Media